W trakcie prac ziemnych o charakterze budowlanym w miejscu, gdzie istnieje spore prawdopodobieństwo natrafienia na zabytkowe przedmioty z dawnych epok, niezbędny jest tzw. nadzór archeologiczny. Polega on przede wszystkim na stałej obecności archeologa. Jego zadaniem jest czuwanie nad przebiegiem czynności i dokumentowanie postępów, a także informowanie o ewentualnych znaleziskach. Profesjonalne usługi w tym zakresie świadczy m.in. https://archeologia-olsztyn.pl.
Nadzór archeologiczny jest zazwyczaj prowadzony na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, zawsze po uzyskaniu przez danego inwestora pozwolenia na budowę. W momencie natrafienia na wartościowe obiekty i relikty z epoki kluczowym obowiązkiem archeologa jest zgłoszenie tego faktu. Dopiero wówczas prace budowlane mogą zostać przekształcone w typowe badania wykopaliskowe. Ich pierwszym etapem powinno być wykonanie precyzyjnej kwerendy historycznej miejsca, natomiast końcowym – sporządzenie szczegółowej dokumentacji obejmującej sprawozdania, opracowane wyniki i finalne wnioski konserwatorskie.
